Een kampioen zijn in (groepsdynamiek) begeleiden is nodig als je werkt met kinderen en jongeren in corona tijden

De situatie rond corona en de coronamaatregelen hebben veel invloed. Er is bijna geen dag een klas compleet door afwezigheid van kinderen die klachten hebben, zelf ziek zijn, of door gezinsleden in quarantaine zitten. Dat maakt dat het heel lastig is om een rustiger dynamiek op te bouwen in de groep.

De wisselingen in aan- en afwezigheid hebben invloed op de rollen die kinderen aannemen in de groep. En nu we opnieuw in lockdown zijn gegaan, in de periode van de zilveren weken, komt het de groepsdynamiek opnieuw onder druk te staan. Er is meer online contact en dit contact is wezenlijk anders dan het ‘live-contact’ als je op school bent. De dagelijkse berichtgeving in de media brengt ook veel onrust. Wat mag wel, wat mag niet en hoe is dat over een poosje. Onzekerheid en onrust alom voor kinderen en jongeren. 

Er is in veel gezinnen openlijke of onderhuidse spanning en het leven wordt nu al een langere tijd op een andere manier geleefd dan normaal, in het klein, thuis, met minder contacten en activiteiten. Veel kinderen kunnen gewoon hun energie niet kwijt, zitten te veel thuis, frustraties lopen op en die komen er in reactie op elkaar thuis en in het contact met andere leerlingen van school uit.

Er is veel nodig om ‘de boel’ een beetje onder controle te houden. Leerkrachten en docenten, werkzaam in het onderwijs, noemen dat 'orde' best een ding is geworden in de afgelopen corona periode.

Buiten de meer 'chronische pestslachtoffers' zijn er veel eenmalige incidenten waarin leerlingen over elkaars grenzen gaan. Veel pesten komt op dit moment voort uit frustratie; pestslachtoffers die per ongeluk op de verkeerde plaats, tijd, moment in de buurt zijn en het slachtoffer worden. Daardoor zijn er zoveel incidenten en brandhaarden. Is de ene brandhaard geblust, kan je alweer met het volgende verder.

Elly ging er mee aan de slag op haar VO-school:

Steeds meer anti-pestcoördinatoren kiezen ervoor zich aanvullend te scholen en zichzelf te specialiseren in interventies. Naast een coördinerende functie kunnen zij dan ook gericht interventies en methodieken inzetten ter preventie en pesten nog gerichter aanpakken op school. Hierbij kun je denken aan interventies voor een specifieke groep of individuele leerlingen.

Elly Hanse is werkzaam als anti-pestcoördinator en leerlingbegeleider op de RGO Middelharnis en koos voor de opleiding tot trainer Omgaan met Pesten bij het Kenniscentrum Omgaan met Pesten. Zij deelt met jou haar ervaringen uit haar onderwijspraktijk in tijden van corona.

“Ik ervaar in gesprekken met pesters en slachtoffers dat er weinig empathie is voor elkaar. Normaal gesproken is bij (pest)incidenten het ‘gesprek zonder schuldvraag’ heel effectief en lukt het de betrokken leerlingen om zich in de ander te verplaatsen en zelf met adequate oplossingen te komen. Door eerst met alle betrokkenen apart te praten en ruimte te geven voor de eigen emoties zakten de emoties, waardoor een gezamenlijk gesprek mogelijk was. Op dit moment lijkt het wel of de emoties bij alle partijen hoog blijven. Bij een poging om toch met elkaar in gesprek te gaan laaien de emoties (frustraties?) snel weer op en moest ik het gesprek al meerdere keren daarom beëindigen.

Ik dreig in een situatie te komen die ik helemaal niet wil. Omdat gesprekken voeren, op de manier die ik gewend ben, nu niet goed werkt merk ik dat ik daardoor niet verder kom dan (eventueel straffen en) afspraken maken. Ik ben streng (met liefde). Dit laatste is een uitspraak van mijn collega Tamara Quist die ik graag van haar overneem. 

Het contact van docenten/personeel onderling, in groepsverband, wordt zoveel mogelijk vermeden. Mede daardoor zitten docenten en het onderwijsondersteunend personeel meer op hun eigen eilandje ‘te ploeteren’, terwijl je juist samen een aanpak hoort uit te denken, uit te dragen en uit te rollen in de school.”

Elly verdiepte zich in wat kan bijdragen om ‘opbouwend’ om te kunnen gaan met alle onrust, frustraties en brandhaarden. Zij deelt zeven tips met jou:

1. Voorbeeldgedrag werkt. Gedraag je assertief i.p.v. agressief. De manier waarop we communiceren speelt een belangrijke rol bij de omgang met elkaar, ook op school. Niet alleen onze leerlingen, ook wij onderwijsprofessionals staan onder grote druk, kunnen frustraties en stress ervaren. Daardoor is het mogelijk dat je een impulsieve en minder overdachte reactie geeft. Het kan een uitdaging zijn om bij meer druk, toch doordacht te reageren. Sterk staan, rustig ademhalen, een moment nemen om te ontspannen helpt dan. Naast voorbeeldgedrag, werkt ook jezelf blijven. Leerlingen merken het op als je je anders voordoet dan je bent.
2. Heb aandacht voor de impact van de coronacrisis op leerlingen. Zij kunnen zich anders voelen, negatiever denken en gedragen en deze situatie zwaar vinden. Toch is dat geen vreemde reactie. Het is normaal om op deze ‘anders dan anders’ en minder natuurlijke periode te reageren. Het is wel belangrijk om daar tijd voor te maken en deze impact bespreekbaar te maken.
3. Tijdens (pest)incidenten is het ook goed om de emoties te erkennen. Keur het gedrag af van de leerling, niet de leerling zelf. Grensoverschrijdend gedrag moet zo snel mogelijk begrensd/gestopt worden (streng zijn met liefde).
4. Wees je ervan bewust dat pubers bang kunnen zijn voor gezichtsverlies/statusverlies bij hun peers. Hierdoor kan het moeilijker zijn om uit een conflict te komen. Ook kan de groepsdruk hoog zijn, waardoor zij ‘vastzitten’ in een rol.
5. Zoek samen met collega’s naar manieren om (opnieuw) in contact te komen en blijven met leerlingen. Weerstand mag er zijn. Wij mogen als professionals fouten maken en met en van elkaar leren.
6. Organiseer schoolbreed uitwisseling van ervaringen en of intervisie voor professionals i.p.v. dit spontaan te laten ontstaan. Zowel leerkrachten, docenten, mentoren en onderwijsondersteunend personeel zoals bijvoorbeeld conciërges, hebben in deze onrustige tijd behoefte hebben aan ondersteuning bij de omgang met leerlingen en klassen.
7. Elke onderwijsprofessional heeft een eigen manier voor omgaan met leerlingen en een klas. Het helpt wel als bepaalde regels hetzelfde zijn en deze vastliggen en bekend zijn. Hanteer als school gemaakte afspraken, dat voorkomt onderlinge spanningen in de school. Ook spanningen in het team kunnen leiden tot meer lastig gedrag bij leerlingen.

Elly laat zich graag inspireren door het vakblad voor VO “Van twaalf tot achttien” en las o.a. artikelen van Lynn Louwe die ze meenam bij het schrijven van haar blog.

Een externe trainer Omgaan met Pesten inzetten bij jou op school of een leerling verwijzen?

Naast de ontwikkeling gericht op aanvullende scholing voor anti-pestcoördinatoren, zien we ook steeds meer samenwerking ontstaan tussen anti-pestcoördinatoren en onze trainers die als zelfstandige gevestigd zijn. Je kunt in het trainersoverzicht zien welke trainer in jouw omgeving werkzaam is en deze uitnodigen vrijblijvend te komen kennismaken, zodat je weet naar wie je leerlingen en ouders kunt verwijzen voor een training. Of je kunt mogelijkheden bespreken voor preventieve workshops aanhakend bij een thema (bijvoorbeeld Week tegen pesten) of ondersteuning voor groepen waar problemen spelen op het gebied van sociale veiligheid en pesten.

Wil jij net als Elly ook trainer Omgaan met Pesten worden?

Het kenniscentrum Omgaan met Pesten biedt aanvullende scholing tot Sta Sterk trainer via de opleiding Sta Sterk Trainer. Wij organiseren regelmatig een informatiebijeenkomst live of online voor de opleiding. Kijk voor actuele data in de

agenda.

Elly Hanse is werkzaam als anti-pestcoördinator en leerlingbegeleider in het voortgezet onderwijs op de RGO Middelharnis. Zij heeft zich na haar opleiding tot anti-pestcoördinator verder gespecialiseerd
als trainer Omgaan met Pesten bij het Kenniscentrum Omgaan met Pesten.
Zij deelt haar ervaringen uit haar onderwijspraktijk graag met iedereen die het horen wil.